ένα ..πρώην παραθαλάσσιο χωριό
Όλοι λίγο πολύ έχουμε την εμπειρία παρατήρησης θαλάσσιων ευρημάτων καθώς οδοιπορούμε από το χωριό μας και προς τη θάλασσα, Περνώντας από το Μαχαιρίδι, τη Χαρκιαδίνα, την Ξυλογαϊδάρα, το Μικρό Κόλεκτο, τα Μεσομούρια κλπ.
Το ένστικτο μας συνειρμικά μας παραπέμπει στη σκέψη, ότι «εδώ κάποτε υπήρχε θάλασσα».
Η αναλυτική έρευνα και μελέτη που διεξήγαγε η Καθηγήτρια Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δρ. Αναστασία Μαρκοπούλου -Διακαντώνη, που έχομε τη μεγάλη τιμή να είναι δημότης του χωριού μας, δίνει πολλές εντυπωσιακές απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με την γεωλογική και μορφολογική εξέλιξη της περιοχής μας.
Ερεύνησε και μελέτησε δειγματοληπτικά για πολλά χρόνια θέσεις της Λεκάνης που βρίσκεται στο ΝΑ τμήμα της νήσου Κρήτης (όρια επαρχιών Βιάννου και Ιεράπετρας (Εικ.1-2) και ανάμεσα σ’ αυτές εκείνες, που οι δημότες μας γνωρίζουν πολύ καλά στο χωριό μας,
στην Αρκαλιά,
το Κερατίδι,
το Μαχαιρίδι,
την Ξυλογαϊδάρα,
το Μικρό και το Μεγάλο Κόλλεκτο,
τα Μεσομούρια,
του Λέρη,
τις Σωτήρες.
Αν και η ερμηνεία των ευρημάτων της ξεπερνά πολύ τις δυνατότητές μας, ως κοινών θνητών, κατανόησης της γεωλογικής εξέλιξης, θα τολμήσουμε να προβάλλουμε, ότι η Μελέτη αναδεικνύει ότι πριν από 8-12 εκατομμύρια χρόνια, το επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας ήταν ψηλότερο έως περίπου 200 μέτρα ή και περισσότερο από ότι είναι σήμερα ! που σημαίνει και μέσα στο χωριό ή παραλιακά σ' αυτό.
Ότι υπήρχαν ύφαλοι, που στο εσωτερική τους πλευρά (αντίθετα με την εξωτερική, όπου φαίνεται ότι αναπτύσσονταν έντονες υδροδυναμικές συνθήκες) φαίνεται ότι περιείχαν ρηχό και ζεστό καθαρό θαλασσινό νερό, που φιλοξενούσε πολλούς οργανισμούς που σήμερα εξακολουθούν να τραβούν την προσοχή μας σε μεγάλης έκτασης απολιθωματοφόρες περιοχές, ακόμη και μέσα στις περιοχές του χωριού, καθώς οδοιπορούμε.
Η περιοχή που είναι λοιπόν το χωριό μας μ’ άλλα λόγια φαίνεται ότι ήταν … παραθαλάσσια, αν όχι θαλάσσια !
Οι παρατηρήσεις αυτές συμπίπτουν με τον παραπάνω χάρτη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που παρουσιάζει την Κρήτη 6 εκατομμύρια χρόνια πίσω και τα Γδόχια, …θάλασσα. Ίσως μάλιστα με βάση τις τεκμηριωμένες θέσεις της Δρ. Αναστασίας Μαρκοπούλου -Διακαντώνη, ότι τα ευρήματα ανάγονται στην εποχή του Τορτονίου, και περισσότερο.